Αντιμετωπίζοντας το σχολικό εκφοβισμό με τη ματιά του εκπαιδευτικού

Περίληψη

Η εργασία αυτή πραγματεύεται την παρουσίαση των  διαστάσεων των μορφών βίας και των επιπτώσεων αυτής στην ψυχοσύνθεση παιδιών και εφήβων. Στοχεύει στην αναγνώριση και καταγραφή των βασικότερων μορφών του εκφοβισμού όπως: ο λεκτικός,  ο φυλετικός ή ρατσιστικός, ο σωματικός, ο σεξουαλικός, ο ηλεκτρονικός εκφοβισμός, η απειλή-εξαναγκασμός, η αρπαγή – καταστροφή προσωπικών αντικειμένων και ο κοινωνικός αποκλεισμός . Τέλος, εστιάζει στο πώς θα συμβάλλει ενεργά το σχολείο στην προάσπιση της ψυχικής και σωματικής υγείας των παιδιών και των εφήβων μέσα και έξω από το σχολικό περιβάλλον.

Λέξεις-κλειδιά: σχολικός εκφοβισμός, θυματοποίηση, θύτης, θύμα

 

Εισαγωγή

Το φαινόμενο του σχολικού εκφοβισμού μεταξύ μαθητών μέσα και έξω στο σχολείο δεν είναι κάτι καινούριο και δεν αφορά αποκλειστικά μόνο τους μαθητές, τους καθηγητές και τους γονείς αλλά ολόκληρη την κοινωνία. Η θυματοποίηση  των παιδιών είναι ένα παγκόσμιο φαινόμενο που έχει απασχολήσει τους παιδαγωγούς για το λόγο ότι αποτελεί κατάφωρη παραβίαση του αναφαίρετου δικαιώματος όλων των παιδιών και των εφήβων, ανεξάρτητα από το φύλο, την εθνική ταυτότητα, την ηλικία ή την καταγωγή τους, να ζουν σε ένα ασφαλές σχολικό περιβάλλον χωρίς να φοβούνται αν κάποιος συμμαθητής τους θα προσπαθήσει να τους μειώσει, να τους ταπεινώσει, να τους εξευτελίσει ή να τους επιβληθεί δια της βίας.

 

 

Αποσαφήνιση εννοιών

O εκφοβισμός αποτελεί μία μορφή επιθετικής συμπεριφοράς, καθώς είναι ένα φαινόμενο που έχει στόχο να βλάψει ή να τραυματίσει ένα ή περισσότερα άτομα (Solberg, Olweus & Endersen, 2007) κατά την οποία το άτομο που προκαλεί την εκάστοτε ενόχληση ή ταλαιπωρία χαρακτηρίζεται ως επιθετικό ή/και εκνευριστικό(Parke & Slaby (1983). Σύμφωνα με τον Olweus (1993): «ένας μαθητής ή μαθήτρια αποτελεί θύμα εκφοβισμού/θυματοποίησης όταν επανειλημμένα και για μεγάλο χρονικό διάστημα γίνεται στόχος αρνητικών πράξεων από έναν ή περισσότερους συμμαθητές». Έρευνες έχουν δείξει ότι θυματοποίηση υπάρχει παντού, σε όλα τα σχολικά πλαίσια, νηπιαγωγείο, δημοτικό, γυμνάσιο, λύκειο(Smith & Brain, 2000).Το πρόβλημα του εκφοβισμού δεν αφορά μόνο τα σχολεία των μεγάλων αστικών κέντρων, αλλά και των μικρών επαρχιακών πόλεων. Το μέγεθος του σχολείου ή ο αριθμός των παιδιών στην τάξη δεν επιδρά στην ύπαρξη του φαινομένου (Olweus, 1993).

 

Χαρακτηριστικά Θύτη-Θύματος-Παρατηρητών

To πρόβλημα του εκφοβισμού ελλοχεύει παντού και δυστυχώς είναι μία αναπόσπαστη παράμετρος της σχολικής εμπειρίας (Storch & Ledley, 2005), καθώς εμπλέκονται όχι μόνο οι θύτες και τα θύματα, αλλά όλοι οι μαθητές του σχολείου, όταν παρατηρούνται τέτοια φαινόμενα .Συχνά ο δράστης είναι θύμα εκφοβισμού στο σπίτι του, όπου οι εχθρικοί –αυταρχικοί γονείς χρησιμοποιούν τη σωματική τιμωρία με σκοπό να επιβληθούν, κάτι που έχει ως αποτέλεσμα τα παιδιά να υιοθετούν τις εκάστοτε κινήσεις των και να προβαίνουν σε εφαρμογή τους όταν έρχονται αντιμέτωποι με ενδεχόμενες προκλήσεις(Olwens,1993). Οι οικογενειακές και κοινωνικοπολιτιστικές επιρροές, τα εκπαιδευτικά  περιβάλλοντα, το «ήθος» και η πολιτική του σχολείου σχετίζονται με την εμφάνιση και τη διαιώνιση περιστατικών θυματοποίησης. Οι «θύτες» είναι συνήθως πιο δυνατοί σωματικά αλλά και μεγαλύτεροι ηλικιακά σε σχέση με τους συμμαθητές τους. Παρουσιάζουν μικρή ικανότητα ενσυναίσθησης, έχουν συνήθως χαμηλές ακαδημαϊκές επιδόσεις, ενώ μπορούν να εφευρίσκουν ευφάνταστες δικαιολογίες για τις πράξεις τους για να αποφύγουν την τιμωρία. Τα παιδιά που εκφοβίζουν τους συμμαθητές τους στο σχολείο κάνουν χρήση της υπεροχής τους προκειμένου να ελέγχουν τους άλλους και να τους προκαλούν βλάβη, ενώ τα παιδιά που εκφοβίζονται γίνονται ολοένα και πιο ανίσχυρα, ευάλωτα και ανασφαλή.  Τα παιδιά – θύματα είναι σωματικά πιο αδύναμα από τους συνομηλίκους τους, εσωστρεφείς και ντροπαλοί με χαμηλή αυτοπεποίθηση και δεν έχουν την τάση να διεκδικούν. Δεν μπορούμε να μιλάμε για εκφοβισμό εάν οι εμπλεκόμενες δυνάμεις είναι περίπου ίσης ισχύος,γιατί ο εκφοβισμός αφορά επίδειξη δύναμης μέσα από την επιθετικότητα και την κυριαρχία του (Αρτινοπούλου, 2011).  Στην αντίπερα όχθη βρίσκονται οι μαθητές–παρατηρητές ο ρόλος των οποίων περιορίζεται σε αυτόν του απλού θεατή. Δεν έχουν την τάση να συμμετέχουν σε επεισόδια θυματοποίησης ενώ συχνά εντοπίζεται αδιαφορία από μέρους τους όταν πρόκειται να βοηθήσουν κάποιο θύμα ή να σταματήσουν εκφοβιστικές συμπεριφορές.

 

Μορφές εκφοβισμού

1.Λεκτικός

Είναι ο τύπος εκφοβισμού που συναντάται συχνότερα (Harris & Petrie, 2002, Rigby 1996). Ο λεκτικός εκφοβισμός περιλαμβάνει τη συστηματική χρήση υβριστικών εκφράσεων από πλευράς θύτη και θεσπίζει σταθερά ένα άτομο ως στόχο πειραγμάτων, κάνοντάς το περίγελο στους άλλους συμμαθητές. Εκδηλώνεται με υβριστικές ή περιπαικτικές εκφράσεις, κοροϊδίες και ειρωνείες, σαρκαστικές εκφράσεις, με παρατσούκλια, άσχημα πειράγματα και αγενή σχόλια. Είναι πολύ εύκολο να ειπωθούν λέξεις και φράσεις που πληγώνουν, αφήνοντας με αυτό τον τρόπο ορατά σημάδια κάτι που είναι δύσκολο να αναγνωριστεί από τους ενήλικες.

2.Φυλετικός ή ρατσιστικός

Ο φυλετικός ή ρατσιστικός εκφοβισμός υφίσταται λόγω της διαφορετικότητας του θύματος ως προς την καταγωγή, την εθνικότητα, το χρώμα του δέρματος, τη θρησκεία, την κοινωνική και οικονομική καταγωγή της οικογένειάς του, τη σεξουαλική ταυτότητα, ακόμη και την αναπηρία. Αποσκοπεί στο να στιγματίσει τη διαφορετικότητα του στόχου ως προς τα προαναφερθέντα χαρακτηριστικά ενώ συνέπεια του διαχωρισμού αυτού είναι το παιδί-θύμα να  στοχοποιείται και να γίνεται αντικείμενο απειλών, ειρωνικών πειραγμάτων και σχολίων, κοινωνικού αποκλεισμού, και σωματικής επιθετικότητας με αποτέλεσμα το στιγματισμό του(Τσικρικά, 2009).

3.Σωματικός

Ο σωματικός εκφοβισμός είναι από τα συχνότερα φαινόμενα που απαντάται μεταξύ των παιδιών. Εμφανίζεται κυρίως στις μικρές ηλικίες: σπρωξίματα, αγκωνιές, σκουντήγματα, χτυπήματα, μπουνιές, γροθιές, δαγκωματιές, τσιμπήματα, τρικλοποδιές, τράβηγμα μαλλιών, φτυσίματα, εγκλεισμός σε τουαλέτες, σε αίθουσες γυμναστικής και σε αποθηκευτικούς χώρους, στριμώγματα σε τοίχους, σε γωνιές του σχολείου ακόμη και πίσω από τις πόρτες των αιθουσών(Τσικρικά, 2009). Αυτή του είδους η επιθετική συμπεριφορά είναι εύκολο να αναγνωριστεί και να αντιμετωπιστεί από τους εκπαιδευτικούς.

4.Σεξουαλικός

Ο σεξουαλικός εκφοβισμός είναι άρρηκτα συνδεδεμένος με τον λεκτικό εκφοβισμό. Τα παιδιά-θύματα γίνονται αποδέκτες υβριστικών σχολίων και χειρονομιών σεξουαλικού περιεχομένου (σεξουαλικά παρατσούκλια, προσβλητικά μηνύματα με σεξιστικό περιεχόμενο). Συνήθως οι δράστες, ωστόσο, δεν μένουν μόνο σ’αυτά. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι τα αγόρια – θύματα να δεχθούν υβριστικά σεξουαλικά παρατσούκλια ή αισχρά σκίτσα με ομοφοβικό περιεχόμενο με στόχο να τους προκαλέσουν αισθήματα ντροπής και έντονης αμηχανίας. Επιπλέον μπορεί να το θύμα να υπόκειται σε περίεργα ‘αγγίγματα’ σε διάφορα σημεία παρά τη θέλησή του, περίπτωση στην οποία διακρίνεται από τη σεξουαλική παρενόχληση με ποσοτικά κριτήρια(Τσικρικά, 2009).

5.Ηλεκτρονικός

O ηλεκτρονικός εκφοβισμός (ο όρος cyberbulling αποδίδεται στον Καναδό εκπαιδευτικό Bill Belsey που χρησιμοποίησε τον όρο αυτό σε μια διάλεξή του:  “Cyberbulling: an emerging threat for the “Always On” Generation – for parents and teachers”(2000) ), είναι η επιθετική συμπεριφορά από πρόθεση με τη χρήση ηλεκτρονικών μέσων είτε από κινητό είτε από ηλεκτρονικό υπολογιστή. Κάνει την εμφάνισή του στις ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης όπως είναι το facebook, youtube, twitter, istagram, blogs κ.α. Αποστολή κειμένων, e-mails, άμεσων μηνυμάτων με κακό και βλάσφημο περιεχόμενο, νεκρές κλήσεις, κλοπή ηλεκτρονικής ταυτότητας, ανάρτηση προσβλητικών και εξευτελιστικών φωτογραφιών, ανάρτηση βίντεο και άλλου υλικού, λεκτικές  απειλές,  καυγάδες και ξυλοδαρμοί αποσκοπούν στο να ενοχλήσουν, να κοροϊδέψουν, να προσβάλλουν, να μειώσουν και να γελοιοποιήσουν  το  ανυπεράσπιστο άτομο.

Χαρακτηριστικά του ηλεκτρονικού εκφοβισμού

1. Η δημιουργία ομάδων εναντίον συγκεκριμένου ατόμου ή κάποιας συγκεκριμένης μερίδας ανθρώπων, συχνά ανηλίκων, προσκαλώντας άλλους να δημοσιεύσουν μηνύματα μίσους. Η κλοπή και παραποίηση φωτογραφιών, ο χλευασμός, η κοροϊδία και η συκοφαντική  δυσφήμιση(denigration), η κλοπή ηλεκτρονικής ταυτότητας, η αποστολή ηλεκτρονικών μηνυμάτων, ο αποκλεισμός (exclusion) και οι απειλητικές κλήσεις είναι μερικοί από τους πιο συνηθισμένους τρόπους έκφρασης του cyberbulling(Bill Belsey, 2000).
2. Ο ηλεκτρονικός εκφοβισμός συνδέεται άμεσα με την ενδοσχολική βία και μπορούμε να πούμε ότι τα περιστατικά παρενόχλησης που λαμβάνουν χώρα μεταξύ παιδιών και εφήβων, εντός και εκτός του σχολείου, μεταφέρονται   ταχύτατα από τον πραγματικό στον ηλεκτρονικό κόσμο. Οι έφηβοι που πέφτουν θύματα γίνονται μοναχικοί, νιώθουν φοβισμένοι, αισθάνονται ανασφάλεια, χάνουν την εμπιστοσύνη στον εαυτό τους, απομονώνονται από τις παρέες τους, πιστεύουν ότι κάτι δεν πάει καλά και μπορεί να μην θέλουν να ξαναπάνε στο σχολείο. Επιπλέον, σε ακραίες περιπτώσεις, η συνεχής, επίμονη και έντονη παρενόχληση μπορεί να έχει  τρομερές συνέπειες όπως η πρόθεση για αυτοκτονία(Τσικρικά, 2009).

6.Απειλή – εξαναγκασμός

Αυτή η μορφή επιθετικής συμπεριφοράς λαμβάνει χώρα όταν το άτομο εξαναγκάζεται να προβεί σε ενέργειες που δεν επιθυμεί ή όταν αρνείται να  συμμορφωθεί  με τις επιθυμίες κάποιου προσώπου. Αυτή η μορφή επιθετικής συμπεριφοράς θεωρείται από τις πιο επικίνδυνες και τις πιο δύσκολες να αναγνωριστούν. Ο  εξαναγκασμός άλλων παιδιών να αντιπαθήσουν, να συκοφαντήσουν ή να υποστηρίξουν ψευδή στοιχεία για ένα συγκεκριμένο άτομο, είτε είναι σεξουαλικός εξαναγκασμός είτε είναι λεκτική απειλή αντιμετωπίζεται με βάση τον Ποινικό Κώδικα (Κεφάλαιο 154,Άρθρο 16).

7.Αρπαγή – καταστροφή προσωπικών αντικειμένων

Η αρπαγή και η καταστροφή της προσωπικής περιουσίας στοχεύει να προκαλέσει βλάβη στο θύμα αλλά και φθορά στην ατομική του ιδιοκτησία. Οι συμπεριφορές αυτές περιλαμβάνονται στις έμμεσες μορφές της έννοιας της θυματοποίησης καθώς το θύμα συνήθως δεν έρχεται σε άμεση επαφή με το θύτη ενώ ο τελευταίος δρα μεταχειριζόμενος αντικείμενα τα οποία ενδέχεται να είναι μεγάλης συναισθηματικής αξίας(Κοντογιάννης, 2016). Σε αυτή την κατηγορία εντάσσεται επίσης και η εκβιαστική αρπαγή χρημάτων.

8.Κοινωνικός αποκλεισμός

Ο κοινωνικός αποκλεισμός είναι μια έμμεση μορφή εκφοβισμού που στόχο έχει να απορρυθμίσει τις κοινωνικές σχέσεις του ατόμου που εκφοβίζεται. Εκδηλώνεται μέσω του αποκλεισμού του παιδιού-θύματος από την ομάδα του παιχνιδιού, της ομαδικής εργασίας ή μέσω διάδοσης άσχημων φημών και ψευδών ειδήσεων, που στόχο έχουν να περιορίσουν το κοινωνικό δίκτυο του παιδιού ή να απομακρύνουν τους φίλους του.

 

Λύσεις – Αντιμετώπιση

 

Ο εκφοβισμός και η βία στο σχολείο είναι ένα πολυδιάστατο, δυναμικό και κοινωνικό φαινόμενο, που δεν αφορά αποκλειστικά τη δυάδα του  κακού – δυνατού και του καλού–αδύναμου παιδιού, αλλά εμπλέκει συνολικά το σχολείο ως ζωντανό οργανισμό.  Οι συνέπειες του εκφοβισμού και της βίας στα παιδιά είναι σοβαρές και καθοριστικές για την ψυχοκοινωνική τους ανάπτυξη και εξέλιξη. Γι’ αυτό η συστηματική πρόληψη και η κατάλληλη αντιμετώπιση κάθε μορφής εκφοβισμού και βίας στο σχολείο είναι πολύ σημαντική. Τα παιδιά έχουν απόλυτο δικαίωμα σε ένα σχολικό περιβάλλον το οποίο να τους παρέχει ασφάλεια και προστασία. Δυστυχώς, σε πολλές περιπτώσεις τα περιστατικά εκφοβισμού και βίας στα σχολεία δεν αντιμετωπίζονται κατάλληλα. Σε ορισμένες περιπτώσεις μάλιστα αποσιωπώνται, διότι θεωρείται ότι εκθέτουν (ντροπιάζουν) και στιγματίζουν τους θύτες, τα θύματα και το κύρος και την «καλή» φήμη του σχολείου. Γενικά παρατηρείται έλλειψη ενημέρωσης, περιορισμένη ευαισθητοποίηση και εν γένει σχετική άγνοια για την ολιστική διαχείριση του προβλήματος.

Να τονίσουμε  ότι η ιδιότητα του μαθητή δεν χάνεται μετά το πέρας των μαθημάτων και οτιδήποτε κάνει ο μαθητής εκτός των «σχολικών συνόρων» συνεχίζει να έχει αντίκτυπο στο σχολικό περιβάλλον την επόμενη μέρα. Η θυματοποίηση του παιδιού  τόσο στο σχολείο όσο και στο διαδίκτυο πρέπει να αντιμετωπιστεί από τη διοίκηση του σχολείου με ρηξικέλευθες λύσεις. Οι διευθυντές καθοδηγούν και προΐστανται του σχολείου και είναι παιδαγωγικοί ηγέτες (Κατσαρός, 2008) . Ωστόσο, οι εκπαιδευτικοί δεν έχουν την κατάλληλη επιμόρφωση να αντιμετωπίσουν τέτοιες  καταστάσεις από τη μία πλευρά, ενώ δεν υπάρχουν θεσμοθετημένες δομές  μέσα στα σχολεία, όπως κοινωνικοί λειτουργοί και ψυχολόγοι,  που θα μπορούσαν να τα  στελεχώσουν  και  να αναζητήσουν τη ρίζα του προβλήματος.

 

 

Νομοθεσία

Οι αποβολές, ποινές και  τιμωρίες θεωρούνται επιδερμικές λύσεις  που δεν  επιφέρουν κανένα αποτέλεσμα, παρά μόνο οδηγούν  στην αποφυγή ευθυνών. Οι συμπεριφορές εκφοβισμού στο σχολείο σχετίζονται με την επίβλεψη των παιδιών, όχι μόνο μέσα στην τάξη, αλλά και στους διαδρόμους ή στον αύλιο χώρο, καθώς τα φαινόμενα εκφοβισμού γίνονται σε μέρη όπου τα παιδιά μπορούν να ξεφύγουν από την επίβλεψη των ενηλίκων (Smith & Shu, 2000).Στα περισσότερα σχολεία, τα περιστατικά ενδοσχολικής βίας αντιμετωπίζονται με βάση το Προεδρικό Διάταγμα 104/1979, άρθρο 26 κατά το οποίο τιμωρούμε το θύτη και επιπλήττουμε το θύμα, κάνοντας μία πυροσβεστική κίνηση, και όχι επιλύοντας το πρόβλημα ολιστικά. Τα ολοκληρωμένα προγράμματα παρέμβασης για την αντιμετώπιση της θυματοποίησης λειτουργούν:

• σε πρωτογενές επίπεδο: πρόβλεψη πιθανών περιστατικών θυματοποίησης (Carney & Merrell,2001) και
• σε δευτερογενές επίπεδο: εντοπισμός των παιδιών που εμπλέκονται καθώς και έγκαιρη παρέμβαση των εκπαιδευτικών(Μόττη-Στεφανίδη & Τσιάντης,2000).

 

Καινοτόμα Προγράμματα

Η  προσέγγιση ότι ο εκφοβισμός είναι ένα πρόβλημα που αφορά ολόκληρο το σύστημα οπότε οι παρεμβάσεις για να είναι αποτελεσματικές θα πρέπει να περιλαμβάνουν όλους τους εμπλεκόμενους (γονείς, μαθητές, εκπαιδευτικούς) .Τα τελευταία χρόνια έχουν αναπτυχθεί πολλά προγράμματα πρόληψης και αντιμετώπισης του σχολικού εκφοβισμού και εφαρμόζονται στο σχολικό  χώρο από εκπαιδευτικούς και ειδικούς που επιδιώκουν να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα. Σε πρακτικό επίπεδο, μπορούν να υλοποιηθούν τα καινοτόμα προγράμματα της Β΄ Πανεπιστημιακής Παιδιατρικής Κλινικής Νοσοκομείου Παίδων Π.&Α. Κυριακού, όπως είναι το:  «Enable» («Δράσεις φορέων κατά της σχολικής βίας», υπ.αριθμ.:1177/21-4-2016 εγκύκλιο του ΥΠ.Π.Ε.Θ.) για την Ε΄και ΣΤ΄του Δημοτικού σχολείου και την Α΄ Γυμνασίου, που βασίζονται στη συναισθηματική αγωγή και στην εκπαίδευση των συνομηλίκων από τους συνομηλίκους (peer to peer education). Tο πρόγραμμα «Υouth Power», μια ολοκληρωμένη παρέμβαση πρόληψης συμπεριφορών υψηλού κινδύνου για παιδιά που βρίσκονται στην προεφηβεία. Απευθύνεται στους μαθητές της Ε΄και ΣΤ΄ του Δημοτικού, που βρίσκονται στη μεταβατική φάση της προεφηβείας και μπορεί  να υλοποιηθεί κατά τη διάρκεια της ευέλικτης ζώνης. Με τέτοιες γενναίες παρεμβάσεις θα καλυφθεί και το κομμάτι των «παρατηρητών» και θα γίνει έτσι μια προσπάθεια οι παρατηρητές να μην μένουν παθητικοί, αλλά να δείχνουν την αντίθεσή τους προς το θύτη και τη συμπαράσταση προς το θύμα. Επίσης, η διαμόρφωση συμφωνημένου κώδικα συμπεριφοράς, η αυξημένη και αποτελεσματική επιτήρηση από τους εκπαιδευτικούς (άρθρο 13, παρ. 2 του Π.Δ.201/ 1998 (ΦΕΚ 161/1998, τ.Α ́) αλλά και η υλοποίηση προγραμμάτων προαγωγής της υγείας σύμφωνα με την υπ΄αριθμ.: 170596/ΓΔ4/13-10-2016 εγκύκλιο του Υπουργείου Παιδείας Έρευνας και Θρησκευμάτων μπορούν να συμβάλλουν στην έγκαιρη αντιμετώπιση και πρόβλεψη ενός προβλήματος. Η επικαιροποίηση του  κανονισμού  λειτουργίας του σχολείου, η  δημιουργία σχολής γονέων και η αμφίδρομη επικοινωνία μεταξύ  γονιών και εκπαιδευτικών με απώτερο σκοπό την έγκαιρη ενημέρωσή τους πάνω σε θέματα προαγωγής της υγείας, συμβάλλουν στην καταπολέμηση αυτού του φαινομένου. Η συγκρότηση ομάδων δράσεων πρόληψης (Ο.Δ.Π.)  και η δημιουργία του δικτύου πρόληψης της ενδοσχολικής βίας( σύμφωνα με την  υπ.αριθμ:448/18-02-2016 εγκύκλιο του ΥΠ.Π.Ε.Θ) δεν είναι δευτερεύουσας σημασίας.

 

Συμπεράσματα

Με την παρούσα εργασία καταδείξαμε τις μορφές του σχολικού εκφοβισμού μέσα και έξω από την τάξη και την εμπλοκή της εν δυνάμει σχολικής κοινότητας στην αντιμετώπισή του. Η προάσπιση της ψυχικής και σωματικής υγείας των μαθητών είναι πρωταρχικής σημασίας και η συνεργασία εκπαιδευτικών, γονέων-κηδεμόνων και μαθητών  θωρακίζει  και προάγει ένα υγιές σχολείο. Η τεράστια έκταση του σχολικού εκφοβισμού και οι σημαντικές επιπτώσεις  που έχει στην ψυχική υγεία και στην κοινωνική προσαρμογή των εμπλεκομένων (θυμάτων και θυτών) κάνει επιτακτική τη λήψη μέτρων  αντιμετώπισης .  Οι   λυσιτελείς παρεμβάσεις στο σχολικό περιβάλλον  μέσα από παρεμβατικά προγράμματα πρόληψης  αποσκοπούν στην προαγωγή της ψυχικής υγείας, στην ενίσχυση της αυτοεκτίμησης των μαθητών, στην διεύρυνση των κοινωνικών και συναισθηματικών δεξιοτήτων,  στην δημιουργία θετικού – υποστηρικτικού  ψυχολογικού  κλίματος και στην δημιουργία ασφαλούς βάσης για την ακαδημαϊκή ανάπτυξη όλων των παιδιών. Επειδή το σχολείο είναι μια μικρογραφία της κοινωνίας- αν θέλουμε να αλλάξουμε την κοινωνία που παραπαίει- θα πρέπει να αναθεωρήσουμε τις απόψεις μας, να αναλάβουμε τις ευθύνες μας, να αφαιρέσουμε τον μανδύα του «ωχαδερφισμού» και να δώσουμε λύσεις.

 

 

 

Βιβλιογραφίαhttp://ariadni.med.uoa.gr/

1. Αρτινοπούλου Β.[2001].Βία στο σχολείο:Έρευνες και πολιτικές στην Ευρώπη.Αθήνα:Μεταίχμιο.
2. «Δράσεις φορέων κατά της σχολικής βίας»,ΣΧΕΤ: Αρ.Πρ. : 1177/21-4-2016, εγκύκλιος ΥΠ.Π.Ε.Θ.
3. «Θεσμική δικτύωση φορέων για την αντιμετώπιση της σχολικής βίας και του εκφοβισμού», Αρ. πρωτ.: 448/18-02-2016 ΥΠ.Π.Ε.Θ.
4. Κατσαρός, Ι. (2008). Οργάνωση και Διοίκηση της Εκπαίδευσης. Αθήνα: Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων: Παιδαγωγικό Ινστιτούτο.
5. Κοντογιάννης, Μ. (2016). Ενδοσχολική βία (school bullying) – Θυματοποίηση (victimization) στο χώρο του σχολείου. Eντοπισμός & αντιμετώπιση
6. Μόττη_Στεφανίδη, Φ., & Τσιάντης, Ι. (2000). Σχολείο και ψυχική υγεία: Εισαγωγικά σχόλια. Παιδί και έφηβος: Ψυχική Υγεία και Ψυχοπαθολογία, 1, 11-20.
7. Τσικρικά, Ό. (2009). Το φαινόμενο του Σχολικού Εκφοβισμού (MSD thesis). http://www.kosmosxorispolemous.gr/wp-content/uploads/2014/02/sxolikos-ekfovismos-olga-tsikrika.pdf
8. Π.∆. 104/1979. Περί σχολικού και διδακτικού έτους, υπηρεσιακών βιβλίων, εγγραφών, µετεγγραφών, φοιτήσεως, διαγωγής και τιµητικών διακρίσεων των µαθητών των σχολείων Μέσης Γενικής Εκπαιδεύσεως. (ΦΕΚ  τ.Α΄ 23).
9. Π.Δ. 201/1998 Οργάνωση και λειτουργία δημοτικών σχολείων. (ΦΕΚ τ.Α΄ 161).
10. Σύγχρονη Νομοθεσία: Ποινικός Κώδικας (2015). Εκδόσεις Σάκκουλα.
11. ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΚΑΙ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΣΧΟΛΙΚΩΝ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ (Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, Αγωγής Υγείας, Πολιτιστικών Θεμάτων) ΑΓΩΓΗΣ ΣΤΑΔΙΟΔΡΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ (Erasmus+, eTwinning κ.ά.) ΓΙΑ ΤΟ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2016-2017 Αρ. Πρωτ. 170596 / ΓΔ4/13-10-2016.
12. Belsey, B. Retrieved February 4, 2017, from www.cyberbullying.ca, http://www.cyberbullying.ca/pdf/Cyberbullying_Presentation.pdf
13. Carney, A. and Merrell, K. (2001). Bullying in Schools: Perspectives on Understanding and Preventing an International Problem. School Psychology International, 21: 364–382
14. Harris, S., & Petrie, G. (2002). A study of bullying in middle school. NASSP Bulletin, 86, 42-53.
15. Olweus, D. (1993). Bullying at school: What we know and what we can do. Oxford, UK: Blackwell
16. Olweus, D.(2009).Εκφοβισμός και βία στο σχολείο:τι γνωρίζουμε και τι μπορούμε να κάνουμε [επιστ. Επ. Γ.Τσιάντης], Αθήνα: Εταιρεία Ψυχοκοινωνικής Ανάπτυξης του Παιδιού και του Εφήβου.
17. Parke, R.D. , & Slaby, R.G. (1983). The development of aggression. In P.H. Mussen (Ed.), Handbook of child psychology: Socialization, personality and social development (Vol. 4, pp. 547–641). New York: Wiley
18. Rigby, K., (1996). Bullying in Schools and What to Do About it. London: Kingsley.
19. Smith, P.K., & Brain, P. (2000). Bullying in schools: Lessons from two decades of research. Aggressive behavior, 26, 1-9.
20. Smith, P.K., & Shu, S. (2000). What good schools can do about bullying: Findings from a survey in English schools after a decade of research and action. Childhood, 7, 193-212
21. Soldberg, M.E., Olweus, D., & Endresen, I.M. (2007). Bullies and victims at schools: Are they the same pupils? British Journal of Educational Psychology, 77, 441- 464.
22. Storch, E.A., & Ledley, D.R. (2005). Peer victimization and psychosocial adjustment in children: Current knowledge and future directions. Clinical Pediatrics, 44, 29-38.

 

Το άρθρο δημοσιεύτηκε στο 4^ο Συνέδριο «ΝΕΟΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΟΣ» που έγινε στην Αθήνα (Ίδρυμα Ευγενίδου), την 1^η & 2^α Απριλίου 2017, μετά από κρίση των Επιτροπών του Συνεδρίου. To Συνέδριο ήταν υπό την αιγίδα του Υπουργείου Παιδείας, αριθμοί εγγράφων:Αρ.Πρ.: 71769/Δ2 & Αρ.Πρωτ.:71782/Δ2,28-4-2016.

Συγγραφείς:Μουρατίδου Βασιλική,Παπαθανασίου Ιωάννα